Wat is Oedeem?
Oedeem is een medische term die verwijst naar zwelling veroorzaakt door de ophoping van vocht in de weefsels van het lichaam. Dit kan verschillende oorzaken hebben en kan op verschillende plaatsen in het lichaam optreden, zoals de benen, enkels, voeten, handen, gezicht of zelfs in de longen en de buik.
Oorzaken van Oedeem:
- Hartfalen ontstaat wanneer het hart niet in staat is voldoende bloed rond te pompen om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Dit kan leiden tot ophoping van vocht in de benen, enkels, voeten, en longen, resulterend in oedeem. Symptomen zijn onder andere kortademigheid, vermoeidheid en snelle gewichtstoename door vochtretentie.
- Nierziekte treedt op wanneer de nieren niet goed functioneren en afvalstoffen en overtollig vocht niet effectief uit het bloed kunnen filteren.. Dit verstoort de natrium-kaliumpomp, wat leidt tot een onevenwichtige vocht- en elektrolytenbalans en resulteert in vochtophoping en oedeem, vooral in de benen, enkels en voeten. Symptomen zijn onder andere vermoeidheid, zwelling, kortademigheid en veranderingen in plasaantallen en -kleur.
- Blokkades in het lymfestelsel kunnen leiden tot ophoping van lymfevocht.
- Sommige medicijnen kunnen oedeem veroorzaken als bijwerking, zoals steroïden, calciumkanaalblokkers en NSAID's.
- Hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap en druk op de bloedvaten kunnen oedeem veroorzaken.
- Infecties of ontstekingen kunnen lokaal oedeem veroorzaken in het getroffen gebied.
- Insulineresistentie kan bijdragen aan vochtretentie en oedeem, vooral bij mensen met metabool syndroom of diabetes type 2.
- Volgens de psycho-neuro-immunologie (PNI) kunnen emotionele factoren, zoals stress, bijdragen aan de ontwikkeling van oedeem. Deze emotionele stress kan leiden tot verhoogde cortisol- en insulineniveaus, wat de nierfunctie beïnvloedt en de vochtretentie bevordert. Hierdoor kan iemand meer water vasthouden, wat resulteert in oedeem. Het toont aan hoe sterk emotionele en psychologische factoren onze lichamelijke gezondheid kunnen beïnvloeden.
- Te lang rechtstaan of net te lang zitten.
- Een combinatie van bovenstaande factoren
Symptomen van oedeem:
- Zwelling van de huid, vaak in de benen, enkels, voeten, of handen
- Strakke, glanzende of gestrekte huid
- Verminderde beweeglijkheid van de gewrichten
- Snelle gewichtstoename door vochtretentie
- Indrukbare huid (wanneer je erop drukt blijft er een putje achter).
Correcte diagnose:
Gezien oedeem verschillende oorzaken kan hebben, is het belangrijk om een arts te raadplegen als je oedeem hebt, vooral als het plotseling optreedt, ernstig is, of gepaard gaat met andere symptomen zoals kortademigheid, pijn, of een verminderd bewustzijn. Een correcte diagnose door een arts is cruciaal.
Beweging en Oedeem
Ik wil wat dieper ingaan op het belang van bewegen bij oedeem. Regelmatige lichaamsbeweging speelt een cruciale rol in het voorkomen en verminderen van oedeem.
Beweging helpt immers de bloedcirculatie te verbeteren en stimuleert de afvoer van overtollig vocht uit de weefsels.
Alle weefsels, alle cellen in ons lichaam hebben zuurstof en voedingsstoffen nodig om te kunnen leven. Die voedingsstoffen en zuurstof worden door de pompfunctie van het hart naar de weefsels gestuurd en teruggepompt naar het hart.
Echter, er blijft nog wat vocht en bloed achter; niet alles kan teruggepompt worden. Het resterende vocht moet via het lymfesysteem (zie foto) terug naar het hart worden getransporteerd.
Echter, het lymfesysteem heeft geen pomp. Voornamelijk via spiercontracties, dus via bewegen, wordt het overtollige vocht terug naar het hart gebracht.
Vandaar dat bewegen een noodzaak is om dit overtollige vocht tegen de zwaartekracht in van bijvoorbeeld de onderbenen naar het hart te transporteren.
Aanbevolen Oefeningen en Activiteiten
- Het is essentieel om elke 30 minuten te bewegen om de gezondheid te optimaliseren (studie kan U hier nalezen) en de ontwikkeling van oedeem te voorkomen.
- Dagelijks wandelen, zelfs korte afstanden, kan de bloedcirculatie in de benen verbeteren en helpen bij het voorkomen van vochtophoping.
- Zwemmen of oefeningen in het water zijn bijzonder effectief, omdat de hydrostatische druk van het water helpt om vocht uit de weefsels te duwen en de circulatie te bevorderen.
- Zowel buiten fietsen als binnen fietsen op een hometrainer kan helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en de spieren van de benen te activeren, wat helpt om vochtophoping te verminderen.
- Regelmatige stretching helpt om de flexibiliteit van de spieren en gewrichten te behouden en kan helpen om de doorbloeding te stimuleren en stijfheid te verminderen.
- Het doen van lichte krachttrainingsoefeningen, vooral voor de benen, kan helpen om de spierkracht te verbeteren en de bloedcirculatie te bevorderen, wat helpt om vochtophoping tegen te gaan.
- Yoga bevordert flexibiliteit, spierkracht en ontspanning, en kan ook helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en zwelling te verminderen.
- Voet- en beenoefeningen, specifieke oefeningen zoals het optillen van de hielen, het buigen en strekken van de tenen, en het maken van enkelcirkels kunnen helpen om de bloedsomloop in de benen te stimuleren.
Tips voor het Integreren van beweging in het dagelijkse leven
- Regelmatige pauzes: het is belangrijk om elke 30 minuten te bewegen. Sta op en loop een paar minuten rond om de bloedcirculatie te bevorderen en vochtophoping te voorkomen.
- Gebruik van een bureaufiets: Overweeg het gebruik van een mini-fiets of een pedaaltrainer onder je bureau om tijdens het werken je benen actief te houden.
- Traplopen: Gebruik de trap in plaats van de lift om extra beweging in je dagelijkse routine te integreren.
- Verhoog je benen: Na een lange dag staan of zitten, neem de tijd om je benen omhoog te leggen om de terugstroom van bloed en vocht naar het hart te bevorderen.
- Draag compressiekousen: Compressiekousen kunnen helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en zwelling te verminderen, vooral tijdens lange periodes van zitten (bijvb vliegtuig) of staan.
