Als iemand ongeneeslijk ziek is, zal zijn lichaam onvermijdelijk een punt bereiken waardoor het niet langer zal reageren op ‘curatieve’ behandelingen. Het is in dit stadium dat de kwaliteit van het leven voorrang krijgt boven de kwantiteit van het leven, en daarom worden er meestal maatregelen genomen om het individu zich zo comfortabel mogelijk te laten voelen, ongeacht de resterende tijd. In essentie is dit wat gewoonlijk ‘palliatieve zorg’ wordt genoemd.

Hoewel een aantal verschillende complementaire therapieën een bepaald niveau van comfort, ontspanning en stressverlichting kunnen bieden aan mensen die terminaal ziek zijn, blijkt reflexologie een bijzondere favoriet te zijn in de palliatieve zorgomgeving. Dit komt grotendeels doordat reflexologie minimale ontkleding vereist en bij de cliënt kan worden uitgevoerd, ongeacht of deze in een rolstoel in een gemeenschappelijke ruimte zit of in een ziekenhuisbed ligt.

Reflexologie kan een waardevolle ondersteunende behandeling zijn bij het verlichten van veel lichamelijke problemen en bijwerkingen van de behandeling, vooral bij het verlichten van pijn. Door de productie van endorfines door de ontspannende effecten ervan. Reflexologie kan ook helpen bij het verlichten van: pijn; constipatie; diarree; weinig trek; misselijkheid; ademhalings- en communicatieproblemen; angsten voor de toekomst; vermoeidheid en problemen met  slapen. 

Naast fysieke voordelen wordt aangenomen dat reflexologie cliënten ook op emotioneel en spiritueel niveau helpt. De meerderheid van de mensen met een terminale ziekte zal op een bepaald moment een of meer van de volgende symptomen ervaren: gevoelens van angst, ontkenning, angst, depressie, schuldgevoel (omdat ze anderen tot last zijn); baan verlies; financiële zorgen; en andere. Velen zullen ontsierende operaties en behandelingen moeten ondergaan die hun uiterlijk drastisch zullen veranderen (bijvoorbeeld borstamputatie, haarverlies). Als gevolg hiervan kunnen cliënten zich niet verbonden voelen met of afstand nemen van hun fysieke zelf, vooral als ze alleen maar “op een zeer mechanische manier worden aangeraakt, hetzij bij het verlenen van basiszorg, hetzij tijdens ongemakkelijke procedures”. Reflexologie kan sommige mensen enorm helpen deze ‘kloof’ te overbruggen, vooral omdat de behandeling uitsluitend bestaat uit positieve en therapeutische aanraking, waardoor de cliënt wordt getoond dat het lichaam nog steeds zowel plezier als pijn kan bieden.

Gewoon een neutraal iemand hebben om mee te praten kan ook een middel zijn voor emotionele ontlading voor de cliënt, en mag niet worden onderschat als behandelvoordeel.

Goede communicatie met andere leden van het zorgteam van de cliënt is erg belangrijk, omdat hun algemene gezondheid, mentale toestand en behandelingen/medicatie regelmatig kunnen veranderen. Contacten onderhouden met ziekenhuispersoneel en familie zal er ook voor zorgen dat de afspraaktijden niet botsen met andere behandelingen, enz.

Zelfs als de cliënt ongeneeslijk ziek is en de therapeut nauw samenwerkt met medische professionals, moet toestemming om te behandelen nog steeds officieel worden verkregen door de behandelende arts en niet ‘verondersteld’. Zoals altijd is de toestemming van de cliënt ook van het allergrootste belang, en behandelingen mogen niet worden uitgevoerd als de cliënt niet goed genoeg is om toestemming te geven. 

De duur en intensiteit van de behandeling zullen uiteraard afhangen van het individu, het stadium van hun ziekte, de behandelingen/medicijnen die ze krijgen en hoe ze zich die dag voelen. 

References and suggested further reading

Hodgson, H. (2000): Does reflexology impact on cancer patients’ quality of life? Nursing Standard, 2000. Vol: 14. No. 31. P33-38.

Grealish, L. et al (2000). A nursing intervention to modify the distressing symptoms of pain and nausea in patients hospitalised with cancer. Cancer Nursing™. Vol. 23. No. 3. P237-243.

Stephenson, N.L.N. et al (2000). The effects of foot reflexology on anxiety and pain in patients with breast and lung cancer. Oncology Nursing Forum. Vol 27. No. 1. P67-72. 

Hoewel individuele ervaringen kunnen variëren, zijn enkele veelvoorkomende sensaties die jij en ik  kunnen voelen tijdens een reflexologiesessie:

Ontspanning: Veel mensen ervaren een diep gevoel van ontspanning tijdens een reflexologiesessie. De druk die op specifieke punten wordt uitgeoefend, kan helpen spanning los te laten en algehele ontspanning te bevorderen.

Warmte of tintelend gevoel: Sommige mensen melden dat ze warmte of een tintelend gevoel voelen in de gebieden waaraan wordt gewerkt. Dit kan worden toegeschreven aan een verhoogde bloedcirculatie en energiestroom.

Gevoeligheid of tederheid: Bepaalde punten op de voeten of handen kunnen gevoeliger zijn dan andere. Reflexologen zijn van mening dat gevoeligheid op specifieke gebieden kan duiden op een onbalans of blokkade in het overeenkomstige orgaan of systeem.

Energetische stroom: Beoefenaars praten vaak over het concept van energiestroom of Qi (uitgesproken als "chee"). Sommige mensen kunnen tijdens een reflexologiesessie een subtiele energetische stroom of beweging voelen, waarvan wordt aangenomen dat deze verband houdt met het in evenwicht brengen van de energie in het lichaam.

Pijnverlichting: Reflexologie wordt soms gebruikt om pijn te verlichten, en individuen kunnen na een sessie op bepaalde gebieden een vermindering van pijn of ongemak ervaren.

Kraken: Het voelt alsof ik kleine harde kristallen onder de huid verpletter,

Verbeterde slaap en stemming: Hoewel het geen direct lichaamsgevoel is, melden veel mensen een betere slaap en een beter humeur na reflexologiesessies. De ontspanning en stressvermindering die gepaard gaan met reflexologie kunnen bijdragen aan deze positieve effecten.

Wanneer worden deze gevoeld?  Deze sensaties worden meestal gevoeld wanneer de zenuwuiteinden in een reflex zijn gestimuleerd en er een verandering in het lichaam plaatsvindt. Het is niet altijd het bijbehorende lichaamsdeel waar u dit gevoel zult voelen. Soms zal dit in de voeten of andere delen van het lichaam zijn. Vaak de benen of het hoofd, maar het kan overal zijn!!  Vaak voel ik een verandering in hitte, golven, tintelingen en pulsen door mijn hele lichaam. Dit is meestal het geval wanneer ik de energielinktechnieken uitvoer. Ik gebruik dit als maatstaf om verder te gaan wanneer deze sensaties voor mij veranderen of kalmeren.

Wat betekenen deze sensaties?

Deze sensaties geven aan dat er een onbalans is in de reflex en weerspiegelen vaak hoe u zich fysiek en/of emotioneel voelt. Dit kan verband houden met uw verleden of met wat u momenteel ervaart. Iedereen is anders!

Een onbalans betekent niet noodzakelijkerwijs dat er iets ernstig mis is met het betreffende lichaamsdeel, maar dat uw energiestroom 'vastloopt' of verminderd is, wat een impact heeft op uw bloedsomloop. Onevenwichtigheden kunnen worden veroorzaakt door fysieke, emotionele, traumatische of omgevingservaringen waarmee u te maken heeft of krijgt. 

Als reflexoloog bespreek ik elke onbalans met u om te proberen te achterhalen waarom deze is ontstaan. Dit ligt misschien voor de hand, maar het kan enkele sessies duren voordat u de redenen achter de onbalans begrijpt. Onevenwichtigheden kunnen van sessie tot sessie veranderen, omdat de reflex mogelijk niet de energie heeft die hij nodig heeft om te reageren of omdat andere reflexen opnieuw in evenwicht moeten worden gebracht voordat andere kunnen worden gedeblokkeerd.

De technieken die in de reflexologie worden gebruikt, zijn meestal de vingers, duimen en knokkels. De bewegingen stimuleren de zenuwuiteinden en moedigen hen aan om te vuren en verhogen de energiestroom naar het betreffende lichaamsdeel. Deze energie zorgt ervoor dat het lichaam zijn eigen natuurlijke genezingssysteem kan starten om het lichaam opnieuw in balans te brengen. Omdat het lichaam en zijn systemen allemaal met elkaar verbonden zijn, is het belangrijk om de hele voet en dus het hele lichaam te trainen. Specifieke reflexen of systemen die zich uit balans voelen, zullen tijdens een sessie worden aangepakt.

Als u ooit voetreflexologie op uw voeten heeft ondergaan, heeft u de voetreflexoloog waarschijnlijk wel eens horen vragen: “Hoe is deze druk?” Misschien voelt het goed, maar misschien weet je het niet zeker...Hoe weet je dat? Wat is de juiste druk voor voetreflexologie? Er zijn waarschijnlijk verschillende antwoorden hierop, en het zal van persoon tot persoon verschillen, maar ik ga je vertellen waarom ik denk dat gemiddelde zachte druk misschien wel de beste is...

Laten we eerst eens kijken naar wat voetreflexologie eigenlijk is en wat het niet is.

“Voetreflexologie is een protocol van handmatige technieken, zoals duim- en vingerlopen, haak- en back-up, en roterende bewegingen en dit toegepast op specifieke reflexgebieden, voornamelijk op de voeten. Deze technieken stimuleren de complexe neurale paden die lichaamssystemen met elkaar verbinden en ondersteunen het lichaam om optimaal te functioneren. De effectiviteit van reflexologie wordt wereldwijd erkend door verschillende nationale gezondheidsinstellingen en door het grote publiek als een aparte complementaire praktijk binnen het holistische gezondheidsveld.”

Hier is iets belangrijks om te weten: het is niet hetzelfde als een massage. Als een “onderscheiden complementaire praktijk” staat reflexologie los van massage, met zijn eigen oorsprong, geschiedenis en technieken. Massage en voetreflexologie verschilt ook in intentie en focus. De bedoeling van massage is om de spierspanning te ontspannen door direct op het zachte weefsel te werken, terwijl voetreflexologie bedoeld is om het zenuwstelsel te ontspannen (waardoor indirect de spieren ontspannen) en om de werking van interne organen en klieren te verbeteren.

Hoe werkt het? Hoewel we het niet echt zeker weten, zijn er verschillende theorieën:

• Energetisch: Er wordt aangenomen dat voetreflexologie energieblokkades in het lichaam opheft en de genezende kracht van het universum activeert, waardoor het lichaam weer in balans komt. Wat de druk betreft, raken veel energiebalancerende technieken, zoals Reiki, het lichaam niet eens, dus lichte tot gemiddelde druk in voetreflexologie zal waarschijnlijk behoorlijk effectief zijn.
• Rust/Bewustzijn: Een voetreflexologiesessie kan iemands enige onderbreking zijn van een anders hectische dag. De rust, het herstel en het bewustzijn dat wordt verkregen door gebruik te maken van het parasympathische zenuwstelsel van het lichaam (het tegenovergestelde van de ‘vecht- of vlucht’-modus) kunnen aanleiding zijn voor het plaatsvinden van verandering. Voetreflexologie is bijna magisch in het opwekken van ontspanning. Ik heb zoveel mensen die voetreflexologie ondergaan, laten zeggen dat ze zich nog nooit zo snel zo ontspannen hebben gevoeld.
• Reflexactie: Als ik een hete kachel aanraak, wordt er een bericht van mijn hand/vingers naar de hersenen gestuurd, die vervolgens een bericht terugsturen met de tekst " beweeg je hand !!" Er staat niet: “Ja, blijf dat doen; je zult je echt beter voelen!” In de reflexologie hebben we te maken met de reflexboog. De theorie is dat er reflexgebieden in de voeten en handen zijn die verband houden met verschillende delen van het lichaam. Wanneer we via reflexologie contact maken, sturen de hersenen een signaal via zenuwbanen naar het betreffende orgaan/klier/spier. We hoeven er niet op te hameren om het idee te krijgen. In 1932 verdienden Sir Charles Sherrington en Edgar Adrian de Nobelprijs voor hun werk op het gebied van de fysiologie van het zenuwstelsel, waarmee ze bewezen dat het hele zenuwstelsel zich aanpast aan een enkele stimulus in een poging de activiteiten van het organisme te coördineren, wat hij het proprioceptieve systeem noemde. . Wanneer er bijvoorbeeld een stap wordt gezet, bewegen de voet en het been, maar dat geldt ook voor de rest van het lichaam, waarbij ze zich aanpassen om alles rechtop te houden. Adrian deed de ontdekking dat de intensiteit van de zenuwimpuls afhankelijk is van de grootte van de zenuw, en niet van de sterkte van de stimulus. Dit suggereert dat diepe druk niet nodig is bij reflexologie, omdat het contact belangrijk is.

VoetReflexologie hoeft niet pijnlijk te zijn om effectief te zijn. Het is in wezen een stressverminderende modaliteit en het doel is om te ontspannen. Natuurlijk hebben verschillende scholen en beoefenaars verschillende stijlen en focus. Ik volg de aanpak waarbij we langzaam en grondig de hele voet doorlopen terwijl we met duim en vinger lopen, waardoor zowel de reflexoloog als de cliënt de tijd krijgen om zich bewust te zijn en veranderingen en gevoeligheden in de weefsels op te merken. 

Druk is een kwestie van voorkeur, zowel voor de cliënt als voor de therapeut. Ik heb gemerkt dat werken met een gemiddelde druk, waarbij het diep genoeg is om gevoelige plekken op te merken (waar ik pauzeer en extra tijd geef om veranderingen te laten plaatsvinden), maar niet zo diep dat het overal pijn veroorzaakt, het meest effectief is. Pijn veroorzaakt meer pijn, waardoor het moeilijk wordt om te ontspannen.

Ik begon mijn studie reflexologie met het voordeel dat ik al ervaring had met zorgmassage voor kankerpatiënten.  Door de jaren heen heb ik de theorie van 'geen pijn, meer winst' gevolgd met het werken met mensen, maar helaas heb ik velen ontmoet die veel te veel druk van een beoefenaar hebben ervaren, wat heeft geleid tot dagen van pijn of blauwe plekken. Sommigen vinden dat prima, omdat ze zeggen dat ze zich daarna zoveel beter voelden. Dit komt waarschijnlijk omdat de diepe druk ervoor zorgde dat er pijnstillende endorfines vrijkwamen – zoals het laten vallen van een hamer op je teen je zou kunnen afleiden van pijn in je vinger – maar waarom zou je jezelf dat willen aandoen? Waarom zouden we niet ontspanning, bewustzijn en ademhaling gebruiken om pijn te helpen oplossen, in plaats van brute kracht? Het kan wat langer duren voordat de pijn die je in de loop van de tijd hebt opgelopen, verdwijnt (of misschien niet !)

Zorg ervoor dat u tijdens de behandeling iets zegt als u meer of minder druk nodig. Als u voor een reflexologiesessie komt en zeer diepe druk en/of pijn wilt, ben ik waarschijnlijk niet de juiste beoefenaar voor u. Ik zal luisteren naar wat u nodig heeft en mijn best doen om daaraan tegemoet te komen, maar ik moet ook doen wat voor mij goed voelt. De eerste stap om het meeste uit uw reflexologieafspraak te halen is om ruimdenkend te zijn en te kijken hoe het voor u werkt, nu u weet wat de bedoeling is: ontspannen en het lichaam zichzelf weer in optimale gezondheid laten terugkeren!

Stephen Porges Ph.D. ontwikkelde halverwege de jaren negentig de polyvagaaltheorie, die de interactie tussen ons lichaam en onze hersenen beschrijft. De theorie legt uit hoe ons centrale zenuwstelsel (CZS) evolueerde op manieren die zowel sociaal gedrag als verdedigingsmechanismen bevorderden: mobilisatie, geassocieerd met vechten of vluchten, en immobilisatie, geassocieerd met verstoppen en bevriezen. De nervus vagus ondersteunt direct het gedrag dat nodig is om in contact te komen met de omgeving.

De nervus vagus is een hersenzenuw die de hersenstam verlaat en naar de organen in het lichaam reist. 

'Poly' betekent veel en 'vagus' verwijst naar de tiende hersenzenuw, de nervus vagus. Vagus betekent in het Latijn 'dwalen', omdat het deze zenuw is die de langste route heeft, die de hersenstam, nek, oren en tong verbindt met het hart en de longen, doorloopt in de buik en verder naar delen van de dikke darm. 

Omdat ze de nervus vagus zo groot is, spelen de verbindingen ervan een belangrijke rol bij het controleren van de lichaamsfuncties, van de vertering van voedsel tot de regulering van de hartslag, bloedglucose, bloeddruk en hormonen zoals cortisol, wat verband houdt met stresstoestanden. 

De vagus is bidirectioneel: informatie van de hersenstam reist naar de viscerale organen en omgekeerd.

Ons centrale zenuwstelsel is een complexe snelweg van informatiepaden, die allemaal tegelijkertijd en met zeer hoge snelheid werken, beoordelen, moduleren, samentrekken en loslaten. Sommige paden gaan van top tot teen op en neer langs het lichaam, terwijl andere delen in cirkels rond onze organen gaan en berichten van alertheid en rust sturen. De informatie die uit onze omgeving wordt opgepikt, kan het hele systeem beïnvloeden. We kunnen in een volledige staat van vechten, vluchten, bevriezen of gemak terechtkomen.

Vanuit polyvagaal oogpunt is een veilig gevoel van cruciaal belang voor het genezingsproces.

De nervus vagus kan het lichaam verzachten, het lichaam tot actie aanzetten of het uitschakelen. Wanneer we ons in een parasympathische staat van zijn bevinden, hebben we een gevoel van veiligheid, voelen we ons kalm, open en sociaal; we zijn 'bezig' met de wereld om ons heen. We ervaren een goede gezondheid, voeding en herstel van cellen.

Omgekeerd, wanneer we ons in een toestand van sympathische bijnieren bevinden en het vagale systeem te lang is geactiveerd, ervaren we een gevoel van dreigend gevaar en gaan we in de vecht- of vluchtmodus, wat een ontwikkeld mechanisme is om ons in veiligheid te brengen. In deze toestand stijgt de hartslag, is de ademhaling oppervlakkig, worden de ogen groter en wordt adrenaline afgescheiden. De nadruk ligt op de veiligheid van het lichaam.

Als we ons gevangen voelen en niet kunnen ontsnappen of vechten, is er geen gevoel van veiligheid: er is sprake van immobilisatie, gedragsafsluiting en dissociatie. We kunnen het gevoel ervaren dat we niet in ons lichaam zijn, dat we verdoofd zijn. Onze hartslag en ademhaling vertragen, de bloeddruk daalt en we kunnen de controle over de blaas en de darmen verliezen. We zijn overweldigd en we bevinden ons in een bevroren toestand. Omdat we een constante staat van stress, uitputting, zorgen en angst ervaren, kunnen we ontregeld raken en vastlopen in een van deze manieren van zijn.

Ons lichaam zal zich gedragen alsof we voortdurend voor gevaar vluchten, totdat we uitgeput raken. Als onze innerlijke hulpbronnen uitgeput raken, kunnen zich complicaties voordoen: we kunnen depressief of chronisch vermoeid raken, we kunnen aan bijvoorbeeld migraine en slapeloosheid lijden.

We kunnen hyperwaakzaam of lusteloos zijn, we kunnen hartkloppingen ervaren, vatbaar zijn voor lichaams- en spierspanningen en -pijn, neuralgie, chronische spijsverteringsproblemen, en de lijst kan maar doorgaan en complexer worden naarmate deze aandoeningen zich opstapelen. en met elkaar omgaan.

Als we ons veilig voelen, zijn de spieren van borst en buik ontspannen, zijn onze verdedigingsmechanismen uitgeschakeld en is ons systeem zelfregulerend en beschikbaar voor verbinding. Ons centrale zenuwstelsel is weer in balans, waardoor er een gevoel van ruimte en gemak ontstaat. We kunnen beter denken en omgaan met anderen en de wereld, met een open houding en een open hart.

We voelen vitaliteit en we ervaren belichaming. We zijn hier. Er zijn veel manieren om het centrale zenuwstelsel te helpen ontspannen. Positieve sociale relaties zullen ons zenuwstelsel overspoelen met goedheid, positiviteit, vreugde, sereniteit en hoop. Lichaamsbeweging, yoga , tai chi, zingen, zingen en lachen zijn allemaal nuttig. Leren vertragen en ontspannen zal ons helpen de nervus vagus te reguleren en te versterken.

Welke behandelingen bij gezondheidspraktijk ORTHOFELIA  helpen de functionaliteit van het centraal zenuwstelsel te vergroten?

Mind-body-therapieën komen de gezondheid en het welzijn ten goede door een integratie van de bidirectionele communicatie tussen de hersenen en het lichaam. Therapieën zoals voetreflexologie maken gebruik van een geïnformeerde aanraking en een dieper luisteren naar het lichaam, zodat het centrale zenuwstelsel zich ondersteund voelt en de kans krijgt om los te laten.

Voetreflexologie kan helpen de hartslag en bloeddruk te verlagen en kan ook de nervus vagus activeren. Terwijl ik met voetreflexologie werk, behandel ik de cliënt vast en luister ik naar de hele persoon. Ik werk in op de nervus vagus om toegang te krijgen tot het diepste niveaus van het centrale zenuwstelsel, vooral wanneer ik werk op activeringstoestanden zoals stress, angst, slapeloosheid, migraine, maag-darmproblemen en spierspasmen en chronische pijn.

Ik heb ontdekt dat de kracht van deskundige en bekwame aanraking tijdens het genezingsproces niet genoeg kan worden benadrukt. Het kan helpen bij het reguleren van emotionele en gedragsmatige activering, terwijl het de veerkracht bevordert en ons ondersteunt bij onze reacties op uitdagende situaties.